Als je hoog sensitief bent (of HSP), betrek je allerlei opmerkingen vaak op jezelf. Iemand zegt: ‘het is hier warm’,  en jij als HSP staat onmiddellijk op en doet een raam open. Want je voelt je aangesproken. Je zorgt ook graag dat die ander zich prettig voelt. Dat is op zich mooi, maar kan ervoor zorgen dat je teveel bezig bent met wat je denkt dat anderen nodig hebben, en denken dat jij dat onmiddellijk moet verzorgen.

Is wat je voelt altijd wel waar?

Dus als de partner van een HSP-vrouw thuis komt en vraagt: “is het eten nog niet klaar?”, springt ze uit haar vel, omdat er een heel scala aan onderliggende opmerkingen meekomt voor haar gevoel. Zelfs als hij het op een neutrale of enigszins verbaasde toon vraagt.

Pauze

Eigenlijk, als ze even pauzeert, en vraagt waarom hij die vraag stelt, kan hij uitleggen dat hij verbaasd is, want tot nu toe staat het eten altijd klaar wanneer hij thuis komt, elke dag, al jaren. En hij vindt dat heel erg bijzonder. Maar dat heeft hij nooit gezegd.

Dan kan zij zeggen dat ze dat altijd deed, omdat hij ooit eens in het begin van hun relatie heeft verteld dat zijn moeder altijd het eten klaar had staan als zijn vader thuis kwam van zijn werk, en dat hij dat zo bijzonder vond. Dus dacht zij dat zij het ook voor hem moest doen.  En dan kan hij dus weer zeggen dat het echt niet per se hoeft van hem, en dat hij ook weleens wil helpen met koken, dat vindt hij eigenlijk gezellig. Maar dat durfde hij niet te zeggen want hij dacht dat ze dit belangrijk vond, of dat ze liever alleen wilde koken.

Klopt het wel?

Maar ja, ze springt uit haar vel, er komt ruzie, en geen van beiden weet dus van de ander wat die werkelijk vindt. Want hij en zij zeggen niet wat ze werkelijk denken en voelen. Dit soort dingen gebeurde mij vroeger regelmatig, dat uit je vel springen omdat ik me zo aangesproken en gekwetst voelde. Omdat ik er allerlei onuitgesproken laagjes in hoorde, die ik vervolgens niet checkte of dat er echt wel onder zat. Ik ‘voelde’ het immers, dus het moest wel kloppen?

Even een belangrijk puntje: hier bedoel ik absoluut niet mee dat het de schuld is van de HSP, het gaat juist totaal niet over schuld. Het gaat me om:

• een pauze nemen, ademhalen, even uit de stroom en in de stilte zijn
• nieuwsgierig zijn,
• open vragen* stellen (aan de ander en vooral aan jezelf!),
• stilstaan bij de vraag: wat gebeurt hier nou eigenlijk?,
• voelen wat jou dwars zit en waar dat vandaan komt

Dus eigenlijk gaat het me erom, je bewust te worden vanuit welke pijn je reageert, en waar die pijn vandaan komt. En dan daar iets mee doen.

Reageren vanuit pijn of vanuit liefde

Kortgeleden ervoer ik weer eens dat het heel vaak niet over mij gaat. Dat een manier van reageren niet met mij te maken heeft. Mijn man kan soms heel kort reageren, weinig zeggen, en ik dacht dan altijd dat ik iets verkeerd had gedaan. Zo werkte dat in het gezin waar ik in opgroeide. Maar bij mijn man betekent het dat hij moe is van z’n werk, en niet wil praten. Doordat ik vroeg: is er wat?, kon hij vertellen dat hij gewoon moe was, even rust wilde. Een heel mooi moment was dat, en het maakte weer eens glashelder hoe belangrijk het is om vragen te blijven stellen. Dat ‘voelen’ wat ik hierboven noemde, was meer gebaseerd op oude ervaringen, op projectie, op innerlijke verwachtingen, die niet bij mijn partner vandaan komen.

Wat ik vooral geleerd heb, en ook zie in veel verhalen van hoogsensitieve mensen, is de onmiddellijke aanname: ik voel het dus is het waar. Het bijzondere is: er zijn verschillende manieren van ‘voelen’ in deze betekenis. ‘Voelen’ in de zin van aanvoelen, invoelen, weten wat een ander denkt / voelt / bedoelt / vindt. Wanneer je nog vast zit in oude gedachten over jezelf of de ander, of in oude pijn, of in vaststaande aannames en veronderstellingen, ‘voel’ je dingen vanuit die oude dingen. Dat betekent dat je de oude pijn en aannames projecteert op de ander.

Het ligt vast

Dit doet iedereen. Niet alleen HSP’s, maar iedereen. Het is een manier van omgaan met de werkelijkheid, die in ons brein min of meer verankerd zit: uitgaan van bestaande kennis, want dat is gemakkelijk. Als zij zus of zo kijkt, is ze boos. Als hij niet glimlacht, voelt hij zich naar. Vaststaande dingen, waarvan je overtuigd bent dat het altijd waar is.

Maar iedereen weet ook, dat de wereld niet zo in elkaar zit.  Mensen zijn onvoorspelbaar, ze veranderen, jijzelf ook. En vaak zijn die aannames gebaseerd op je gezin van herkomst, je ouders vooral. Je projecteert dus eigenlijk dat wat je “wist” (als kind) over hoe je met je vader en je moeder moest omgaan om ze tevreden te houden, op je huidige partner.

Wanneer je bezig gaat met je persoonlijke ontwikkeling, leer je deze pijn te ontdekken in je aannames en veronderstellingen. Je leert het te ervaren, te onderzoeken, en te verwerken. En vervolgens merk je dat je anders in het leven kunt staan: veel opener, zachter, begripvoller. Je kunt dan veel zuiverder ‘voelen’. Je herkent je projecties, betrekt het niet meer zo sterk op jezelf, en ziet de ander als wezenlijk anders dan jij, als iemand die je nooit helemaal kunt kennen en begrijpen. De puntjes die ik hierboven noemde: open zijn, vragen stellen, begrip kweken wederzijds, die worden dan ook gemakkelijker.

Het werk begint dus altijd bij jezelf.

In dit vervolgblog beschrijf ik een manier om meer met je aandacht bij jezelf te zijn, en te onderzoeken wat er nou precies gebeurt, en wat je daar mee kunt.

*wat is een open vraag: deze begint met een vraagwoord zoals “wie, wat, waar, wanneer, hoe, waardoor”, en je kunt er niet met “ja” of “nee” op antwoorden. Een kanttekening bij de vraagwoorden: een vraag die begint met “waarom” wordt vaak ervaren als een aanval, of een verwijt. Dan kun je beter beginnen met “hoe komt het dat …” of met “waardoor”. En: deze vragen kun je ook heel goed aan jezelf stellen om erachter te komen wat er nou eigenlijk gebeurt in jezelf. Dat geeft rust en inzicht.